- مقدمه :
پس از پایان یافتن دوره کودکی ، فرد وارد مرحله ای می شود که شرایط آن با شرایط دوره قبلی کاملا متفاوت است .
این دوره ی نوجوانی معروف است . دراین دوره نو جوان توقعات تازه ای دارد که نمی توان آن را با دوره‌ی قبلی وی یکی دانست . به همین جهت است این دوره را تولد ی دوباره برا ی فرد می نامند .
دراین محله دگرگونی های زیادی در ابعاد مختلف جسمی ، عقلی واحساسی ، به وجود می آید که روی هم شخصیت نوجوان را شکل می دهند .
دراین دوره سنی مورد توجه و قابل اهمیت است زیرا نوجوان و جوان ما به عنوان نسل بالنده، پرتحرک ، با نشاط ، و امیدوارتر نسبت به آینده به حساب می آیند . دراین دوره نوجوان به حرکات و فتارهای منطقی نیاز دارد و همه چیز را از دیدگاه رفاقت ، صمیمیت و دوستی قابل حل می داند . ودراین سن به هیچ وجه حرفه هایی را که از راه تحکم و امر ونهی باشد نمی پذیرد .
دراین دوره تعییرات مهمی به وجود می آید ، تغییرات روانی از ویژگی های این دوره است . و همچنین گرایش به سمت همسالان از نظر اجتماعی شدن نیز در وی نمود پیدا می کند . دراین مرحله از زندگی ، نوجوان نیاز به استقلال عاطفی ، اقتصادی ، تأ مین شخصیت مستقل دارد و از همه مهمتر ، نیاز به تعلق داشتن به گروه خاصی تحت عنوان گروه همسالان وپذیرش وی ازطرف آن ها به شدت احساس می کند .
تعریف نوجوانی :
نوجوانی انتقال از مرحله ی آخر کودکی به مرحله ی بالندگی وکمال است ، یا دوره ای از جریان تدریجی زندگی را نوجوانی می گوید، که با تحول عمیق در جسم و روان و قدرت تجسم و تخیل زیادی همراه است .
مرحله ی بلوغ جنسی در شرایط تحول بهنجار در دوره ی نوجوانی به وقوع می پیوندد. دوره نوجوانی مرز مشخصی ندارد اما تقریبا از دوازده سالگی شروع میشود .
تحولات روانی در دوره نوجوانی :
افراد در دوره نوجوانی با تحولات گوناگونی روبه رو می شوند ، از جمله خودشیفتگی ، و یا توجه داشتن به خویشتن در آن ها نمود پیدا می کند .
دراین سن نوجوانان بر اثر ترشح هورمون های درونی و تاثیر آن ها در نیروهای جنسی به دنبال تمنیات خود می روند که به این جهت در رفتارآن ها تغییرات شگرفی دیده میشود .
از نظر روانی و عاطفی ، رفتاری نامتعادل دارند . آنها در مواجه با واقعیت ها ازخود رفتاری خشم آلود و عصبی نشان می دهند نوجوان به خیال پردازی و گاهی پرخاشگری بپردازد . درون گرایی سوق پیدا می کند .
ویژگی های عمومی دوران نوجوانی دراهداف زیر مشخص است :
شکل گیری رشد عاطفی
پیدایش رغبتهای وگرایش به سوی جنس مخالف
شکل گیری و رشد اجتماعی
رهایی از وابستگی و کنترول خانواده
شکل گیری در رشد شناختی
انتخاب شغل
صرف اوقات فراغت
به دست آوردن فلسفه ی زندگی
خودشناسی
تعریف بلوغ :
بلوغ به عنوان دوره ای است که درآن اندامها تولید مثل رشد و شروع به کار می کند . زمان شروع بلوغ در زمانی مورد نیاز برای تمام تغییرات ناشی از بلوغ ، اثر قابل ملاحظه وچشمگیری بر رشد همه قسمت های بدن دارد .
اصطلاح بلوغ و نوجوانی هر دو به رشد جنسی ارتباط دارد . بلوغ معمولا سن ویژه ای است که در آن رشد جنسی اتفاق می افتد ، و در حالی که «نوجوانی» به معنای دوره یا سالهای بین بلوغ و بزرگسالی است .
وضعیت سلامت فرد همراه با تغذیه و بهداشت مناسب ، آب و هوا در شروع بلوغ تاثیر دارد.
مسئله بلوغ یک پدیده ی چند بعدی است . لذا ، ضروری به نظر می رسد که پدیده ی مهم ، که درآن طول عمر انسان به وجود می آید ،از ابعاد مختلف جسمی ، روانی ، اقتصادی ، شرعی وجنسی مورد بحث و بررسی قرار گیرد .
بلوغ در پسران و دختران : به بلوغ رسیدن همه نوجوانان یکسان نیست ، زیرا آن ها در سنین مختلف بالغ می شوند . بطور کلی تاثیرات روانی بلوغ دیرس و زودرس در پسرها بیشتر است تا در دخترها .
تاثیر بلوغ زودرس و دیر رس درمیان دختران کمتر است .هرچند دخترانی که بلوغ زودرس دارند ارامششان بیشتر است ، اعتماد به نفس بیشتری دارند و کمتر مضطرب می شوند واحساس ایمنی بیشتری می کنند .
مهمترین تحولات وتطاهرات بلوغ روانی :
نگرانی های ناشی از تغییرات وعلائم بلوغ
توجه به هویت خود یا بحران شناسایی خود
تردید و دودلی و بی ثباتی دوران شتاب و دوگانگی
برتری جویی وجلب توجه دیگران
تصورات و تخیلات در نوجوانان
زود رنجی واحساساتی بودن
کمرویی ، گوشه گیری و درون گرایی
بیماری روان تنی
تغییراتی که درنوجوان رخ می دهد:
تغییرات در ترشح غدد درون ریز
تغییرات در الگوی ارتباطی والدین و نوجوان
تغییرات در کمیت و کیفیت دروس
تغییرات در موقعیت و جایگاه فرزند
تغییر در نگرش به زمان
تغییر در نگرش به ارزش
دوران بلوغ ، هم برای نوجوان هم برای اولیا ی آن ها نگرانی هایی به دنبال دارد . اما متفاوت در نوع نگرانی ها ، نوجوان و اولیا او در این است که نگرانی های نوجوان اغلب مربوط به جنبه فیزیولوژیکی و محیطی است ، درحالی که نگرانی های والدین بیشتر مربوط به خودسر ، وعاصی شدن نوجوان است که دیگر مانند کودکی به حرفهای آن ها توجهی ندارد .
مهدیه رادپور کارشناس خانواده