روش های مقابله با استرس
قدم اول در راه مقابله با استرس پذیرفتن واقعیت است که شرایط و موقعیت ها به خودی خود استرس زا نیستند بلکه این برداشت و طرز تلقی منفی ما از آن شرایط سخت تولید استرس میکنه افراد می توانند بیاموزند که چطور با روش مختلف برداشت و درک خود را از شرایط تغییر دهد با توجه به اینکه بسیاری از افکار منفی در پاسخ های شرطی شده به جنبه‌های منفی مسائل از دوران کودکی بود که در ذهن نا هوشیار جا افتاده اند و از سوی دیگر به اعتقاد جان راجر افکار منفی از کیفیتی برخوردار هستند و اکثر انسان ها مستعد تقویت مسیرهای عصبی افکار منفی در ذهن خود می باشند،تغییر انها و ایجاد چهارچوب ذهنی مثبت مستلزم تلاش بسیار و مستمر است.
قدم دوم در مقابله با استرس خود شناسی است.
که بدین منظور باید نگاه صادقانه و موشکافانه به درون خویش انداخت و شخصیت و عواملی را که باعث بروز احساسات چون عصبانیت هراس خستگی و ناتوانی درمان می شود شناسایی کرد پس از شناخت خود که به راستی چه کسی هستیم میتوانیم از الگوهای مخرب تکراری گذشته رها شویم که البته کاری است دشوار و همواره باید گوش به زنگ عوامل هشدار دهنده شخصیت خود باشیم که در هر فرصت بازگرداننده ما به عادات و گذشته می باشد
راههای مقابله با استرس:
الف : روش های سنتی غلبه بر استرس
۱.طب سنتی: طب سنتی چین است که امروزه در بسیاری از کشورهای دنیا به عنوان یک تکنیک کمکی و مفید در درمان بیماری ها و دردها به کار میرود.
۲.طب فشاری: امروزه کاربرد های طب فشاری با انگشتان دست نقاط خاصی از سطح بدن را که همان نقاط طب سوزنی هستند فشار میدهد و اکثر اعتقاد دارند که در اثر فشار انتهای اعصاب در آن را تحریک می شود و پیغام به دستگاه اعصاب مرکزی فرستاده شده و از آن پاسخ به سوی اندامی که دچار اختلال در عملکرد شده و گاه دردناک نیز هست منتقل می شود.
۳. تمرکز ذهنی: در مفهوم کلی معنای تمرکز حواس بر تکرار یک مانترا تمرکز دیداری یعنی خیره شدن بر یک شیء مانند شعله شمع تمرکز بر روی صدا و حرکت ممتد مانند صدا و حرکت امواج دریا یا آب روان رودخانه تجسم ذهنی یک موقعیت خوشایند برای رسیدن به حالت آرمیدگی به آرامش ذهنی و روانی است.
تمرکز ذهنی در واقع نوعی استراحت دادن به مغز محسوب میشه چرا که مغز انسان دائماً در حال فکر کردن، یادآوری، تجزیه و تحلیل، برنامه ریزی و حفظ کردن می باشد که به تمرکز ذهنی منظم ذهن پاک سازی و افکار و اندیشه‌های آگاه خالی می شود در نتیجه می‌تواند اطلاعات جدید را بهتر دریافت کند و مسائل حل نشده را برطرف کند.
تمرکز ذهن می بایست در محیط آرام و با نور کم ترجیحا زمان طلوع و غروب آفتاب انجام گردد و در حالت نشسته یا خوابیده صورت ایجاد .
۴. نرمش یوگا: امروزه ثابت شده است که نرمش یوگا در بهره‌مند شدن از جسمی سالم و ذهنی رها از استرس، اضطراب و افسردگی بسیار موثر است همچنین انجام آن زمان در رفع بی خوابی خستگی کاهش فشار خون و علائم نقش بسزایی ایفا می کند.
۵.ماساژ درمانی: ماساژ پوست عضلات رباطها مفاصل و بافتهای پیوند دهنده فواید جسمی روانی بسیاری دارد از مهمترین موارد رفع تنش های عضلانی از یکی از نشانه های جسمی استرس محسوب میشه .حین ماساژ از انقباض عضلات غیر ارادی و ارادی کاسته می‌شود و جریان خون در اندام ها افزایش می یابد در نتیجه بافت از سموم و مواد زائد حاصل از سوخت سوخت و ساز سلولی همچون اسید لاکتیک در عضلات پاکسازی و از خستگی رها می شود.
۶. موسیقی درمانی: امروزه می دانیم که موسیقی آرامبخش از استرس ،درد و اضطراب می‌کاهد. فشار خون را پایین می‌آورد و امواج آلفای مغز را نشان دهنده ی ارامش هستند افزایش میدهد. موسیقی آرامبخش باعث آرامش فرد قبل از خواب در حین و پس از خواب می گردد و وضعیت روانی را تعطیل میکند.کارایی فرد را در روز بعد افزایش داده و در بهبود و خلق و خوی افراد موثر است.
۷. رایحه درمانی: در رایحه درمانی از روغن های گیاهی با خواص متفاوت استفاده می‌شود که به دو صورت روی بدن تاثیر می گذارد. یکی از راه جذب پوستی حین ماساژ و دوم از طریق حس بویایی و ارتباط آن با سیستم لیمبیک مغز. در حین ماساژ روغن ها جذب پوست شده و اثرات درمانی مختلفی برای بدن میگذارند همچون اثر ضد درد، بی حس کننده، ضد التهاب ،شل کننده عضلات گرفته و… این روغن ها از طریق حس بویایی نیز اثرات روانی و احساسی مختلفی را برمی‌انگیزد .به عنوان مثال رایحه پونه کوهی بابونه و اسطوخودوس بهار نارنج سنبل اثرات آرام بخش دارند و برای کاهش استرس و اضطراب به کار گرفته می شود.
ب : روش های جدید مقابله با استرس
۱. خندیدن: هزاران سال است که انسان را به فواید خنده پی بردند به طور که در یونان باستان از وصل درمانی استفاده می کردند و شوخ طبعی را نوعی فضیلت می دانستند. امروز نیز خندیدم به عنوان یکی از روش های مقابله با فشار روانی شناخته شده است عامل التیام بخش و پادزهری برای فشار روانی محسوب می شود. طبق تحقیقات صورت گرفته خنده ترشح سروتونین مغز را افزایش می دهد که این ماده در کنترل عواطفی چون افسردگی پرخاشگری ایفای نقش میکند..
۲. تاثیر رنگ ها در کاهش استرس: رنگ ها در واقع امواج نور مرئی هستند با طول موج های متفاوتی از طریق سلول های گیرنده نور در شبکه چشم جذب در قالب امواج الکتریکی به مغز منتقل می‌شود و غدد هیپوفیز و پینه آل را برای ترشح هورمون ها تحریک می کند و از این طریق است که رنگها بر جسم و روان تاثیر می گذارد و پژوهش های انجام شده در این زمینه حاکی از تاثیر آن را برای سلامتی افکار رفتار احساسات و عواطف در بزرگسالان و کودکان است.
۳. بهره‌مندی در طبیعت: در قرن حاضر اکثر مردم جهان در شهرها زندگی می‌کنند و از لزوما درگیر شرایط پرتنش شهری هستند که مشکلاتی همچون ترافیک، سر و کار داشتن دائمی با ابزارهای الکتریکی و الکترونیکی، هجوم اطلاعات از طریق رسانه های جمعی و ازدحام جمعیت را به بار آورده است بدین سبب بازگشت گهگاهی به طبیعت و بهره مندی از مزایای آن می‌تواند موجب کاهش استرس آرامش روانی بر ارتقای سلامت شود.
هر کس می‌تواند روش‌هایی را مناسب با روحیه و شرایط خود برای مقابله با استرس برگزیند و آنها را نه تنها در شرایط پرتنش به کار گیرد که در صورت امکان برخی را جزئی در زندگی روزمره خود و بخش لاینفک از سبک زندگانی خویش نماید و در این صورت است که خود و اطرافیان را از اثرات بنیادی مفید و بلند مدت آن را بهرمند خواهند کرد.
مهدیه رادپور کارشناس ارشد روانشناسی و مشاوره خانواده
مرکز مشاوره و امور روانشناختی رهبان